De coöperatiemaatschappij als alternatief voor de participatiemaatschappij
Een Ministerie van Energie, Wonen, Steden en Sociale economie? In Vlaanderen kennen ze het al lang. Ze hoeven daar geen modewoord te verzinnen om (zogenaamd ?) noodzakelijke bezuinigingen een verzachtend karakter mee te geven. Ze doen het al jaren, het stimuleren van participatie, schone energie en sociale samenhang vanuit het ministerie van Energie, Wonen, Steden en Sociale Economie. En een belangrijke schakel daarbij vormt het coöperatieve samenwerken. Het ministerie stimuleert de opzet van nieuwe coöperaties, doet onderzoek naar samenwerking binnen coöperaties en organiseert bijeenkomsten voor ontmoeting en kennisdeling. In België is de coöperatie weliswaar een coöperatieve vennootschap, terwijl wij in Nederland de coöperatieve vereniging kennen. Het onderliggende principe van samen aan de slag gaan is echter gelijk.
Het is meer dan hoopgevend, dat al vanaf begin van de financiële crisis, nog afgezien van al die andere crisissen (ecologisch, sociale, economische, grondstoffen), er ook kansen gezien worden door mensen. Geen politici, die druk zijn met grootse strijd over vliegtuigjes, gasputjes, zeteltjes en dergelijke, nee gewoon u en ik. En nog vele duizenden anderen in onze omgeving.
We gaan samenwerken in coöperaties. Coöperaties die als onderneming onze eigen woon-, werk- en leefomgeving gaan aanpakken. Waar we zelf doelen stellen gericht op lange termijn en daarmee meteen de beweging van verduurzaming in gang zetten. We spreken bewust van verduurzaming, omdat we duurzaamheid zien als het allerhoogste, een status waar we nog lang niet aan toe zijn en alleen maar naar toe kunnen groeien. Een proces van blijvend verbeteren en dus … verduurzaming.
Vanuit de noodzaak te bezuinigen dringen de huidige coalitiepartners ons de -door hen bedachte- participatiemaatschappij op, om aldus verantwoordelijkheid voor zorg voor alle bewoners van dit land en deze aardbol af te kopen. Vanuit ons werk en onze passie betreffende de coöperatie, stellen we voor de nieuwe maatschappelijke beweging niet “participatiemaatschappij” te noemen, maar introduceren we de coöperatiemaatschappij: samen gaan we het doen. We organiseren zorg, onderwijs, wonen in dorpen en stadswijken, groen, enz. Binnen coöperaties, een rechtspersoon gericht op het behartigen van de stoffelijke belangen van haar leden (wij) door het voeren van een onderneming.
Coöperatieve ondernemingen gericht op toegevoegde waarde en waarden en niet op winstmaximalisatie voor een paar particuliere of grote institutionele beleggers, zoals pensioenfondsen die wel met collectieve gelden mogen beleggen, groots bouwen, maar daar geen verantwoordelijkheid voor af hoeven te leggen.
Laten we dus naar onze zuiderburen kijken en een ministerie van Energie, Wonen, Steden en Sociale economie afdwingen door daar zelf het voorbeeld voor te geven. En laat de overheid het burgerinitiatief faciliteren en ondersteunen door te investeren in samenwerkende burgers. Belangrijke voorwaarde voor de nieuwe samenleving is wel dat overheid zelf transformeert: van regisseur naar faciliterende overheid. En een faciliterende overheid betekent: richting geven en ruimte bieden aan burgers en professionals.
Jos van Wegen (bestuurder/adviseur bij Coopnet) blogt graag over coöperatief ondernemen, in de breedste zin van het woord.